Erfenissen komen te laat, wordt wel eens beweerd. Vandaar dat steeds meer mensen een schenking doen binnen het kader van vermogens- of successieplanning.

Wat is een schenking?

Er is maar sprake van een schenking als hij die geeft (de schenker) het inzicht heeft om iemand anders (de begiftigde) te begunstigen. Er moet dus een uitdrukkelijke vrijgevigheidsgedachte aan de basis liggen. In het juridisch jargon noemt men dit de vereiste van de “animus donandi”.

Wie zich op een schenking beroept, zal het bestaan ervan moeten aantonen. Vrijgevigheid wordt nooit vermoed aanwezig te zijn.

Onderscheid met een testament

Een schenking verschilt op dit vlak grondig van het testament. Wie tot vermogensplanning overgaat, moet zich hiervan goed bewust zijn. Een schenking heeft per definitie een onmiddellijk effect. Wat men schenkt, is men kwijt. Men kan er niet meer over beschikken.

Dit nadeel kan deels ondervangen worden door te schenken met voorbehoud van vruchtgebruik. Maar zelfs dan moet men beseffen dat men de eigendom kwijt is. Bij een testament liggen de zaken anders. Wie een testament maakt, blijft op zijn goederen zitten.

Een testament heeft immers geen dadelijk effect, maar heeft pas uitwerking bij de dood van de testamentmaker. Tot zolang blijft hij heer en meester van zijn goederen.

Schenking via de notaris

Ons Burgerlijk Wetboek schrijft voor dat in principe iedere schenking, zowel van roerende als van onroerende goederen, verplicht via notariële akte moet gebeuren.

Schenkingen zijn geen alledaagse handelingen. De wetgever wou dat de kandidaat-schenker bij deze belangrijke daad in zijn leven - die verregaande gevolgen kan hebben voor zijn vermogen - wordt bijgestaan door een onpartijdig raadsman in de figuur van de notaris.

Een schenking heeft bovendien gevolgen naar het erfrecht en huwelijksvermogensrecht toe zodat de notaris - specialist in deze materies - de juiste persoon is om de burger hierin met raad en daad bij te staan.

Een miskenning van dit vormvoorschrift wordt zwaar afgestraft. Wie goederen wegschenkt via onderhandse akte doet in feite een nietige schenking. Gelukkig loopt het niet altijd zo een vaart. Een aantal zogenaamde "alternatieve" schenkingstechnieken - die geen notariële tussenkomst vereisen - worden in ons recht toegelaten.

Wie roerende goederen (zoals geld, effecten, kunstvoorwerpen enz.) schenkt moet bovendien rekening houden met een bijkomend wetsvoorschrift, dat eveneens op straffe van nietigheid is voorgeschreven. Bij de notariële schenkingsakte moet dan verplicht een "staat van schatting" gevoegd worden.